Việt Nam hiện là nước xuất khẩu nô;ng sản lớn nhưng sản xuất nô;ng nghiệp phần lớn có quy mô; nhỏ lẻ và manh mún, việc thu mua nô;ng sản tập trung với số lượng lớn rất khó thực hiện. Thêm vào đó, nước ta có lãnh thổ kéo dài và hẹp ngang, sản phẩm nô;ng nghiệp giữa các vùng miền đa dạng, phong phú và thị trường xuất khẩu chính các loại nô;ng sản vẫn là Trung Quốc qua các cửa khẩu ở phía Bắc.
Với đặc thù lãnh thổ hẹp ngang, kéo dài nên nhu cầu dịch vụ logistics phục vụ việc tập kết, bảo quản nô;ng sản, trung chuyển ở các vùng nguyên liệu chính rất cao, bao gồm: Hệ thống vận chuyển nô;ng sản đa dạng dọc theo chiều dài đất nước đến các thành phố lớn; hệ thống logistics ở khu vực biên giới và hệ thống vận tải, trung tâm trung chuyển nô;ng sản kết nối với khu vực biên giới.
Với xu hướng sản xuất nô;ng nghiệp hàng hóa, quy mô; lớn, sản phẩm ngày càng đa dạng, nhu cầu sử dụng dịch vụ logistics trong ngành nô;ng, lâm, thuỷ sản ngày càng tăng, những năm gần đây, hạ tầng logistics đã có những chuyển biến tích cực như hạ tầng giao thô;ng được đầu tư phát triển, nhất là hệ thống đường đến nô;ng thô;n, cầu cảng phát triển kết nối sản xuất với thị trường. Hạ tầng thương mại như chợ, chợ đầu mối được nâng cấp hơn. Dịch vụ logistics bao gồm vận chuyển, bảo quản, lưu kho, phân loại, đóng gói… ngày càng đa dạng.
Tuy nhiên, theo Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nô;ng nghiệp - nô;ng thô;n, logistics cho chuỗi giá trị nô;ng nghiệp Việt Nam vẫn đang đối mặt với nhiều vấn đề, đó là chi phí cao, hạ tầng phát triển khô;ng kịp so với nhu cầu thực tế, năng lực cung ứng dịch vụ có hạn… Cụ thể, chi phí logistics hiện chiếm 12% giá thành thủy sản, 23% giá thành đồ gỗ, 29% giá thành rau quả, 30% giá thành gạo… Tỷ lệ chi phí logistics Việt Nam hiện đang cao hơn Thái Lan 6%, Malaysia 12% và Singapore tới 300%.
Với đặc thù lãnh thổ hẹp ngang, kéo dài nên nhu cầu dịch vụ logistics phục vụ việc tập kết, bảo quản nô;ng sản, trung chuyển ở các vùng nguyên liệu chính rất cao, bao gồm: Hệ thống vận chuyển nô;ng sản đa dạng dọc theo chiều dài đất nước đến các thành phố lớn; hệ thống logistics ở khu vực biên giới và hệ thống vận tải, trung tâm trung chuyển nô;ng sản kết nối với khu vực biên giới.
Với xu hướng sản xuất nô;ng nghiệp hàng hóa, quy mô; lớn, sản phẩm ngày càng đa dạng, nhu cầu sử dụng dịch vụ logistics trong ngành nô;ng, lâm, thuỷ sản ngày càng tăng, những năm gần đây, hạ tầng logistics đã có những chuyển biến tích cực như hạ tầng giao thô;ng được đầu tư phát triển, nhất là hệ thống đường đến nô;ng thô;n, cầu cảng phát triển kết nối sản xuất với thị trường. Hạ tầng thương mại như chợ, chợ đầu mối được nâng cấp hơn. Dịch vụ logistics bao gồm vận chuyển, bảo quản, lưu kho, phân loại, đóng gói… ngày càng đa dạng.
Tuy nhiên, theo Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nô;ng nghiệp - nô;ng thô;n, logistics cho chuỗi giá trị nô;ng nghiệp Việt Nam vẫn đang đối mặt với nhiều vấn đề, đó là chi phí cao, hạ tầng phát triển khô;ng kịp so với nhu cầu thực tế, năng lực cung ứng dịch vụ có hạn… Cụ thể, chi phí logistics hiện chiếm 12% giá thành thủy sản, 23% giá thành đồ gỗ, 29% giá thành rau quả, 30% giá thành gạo… Tỷ lệ chi phí logistics Việt Nam hiện đang cao hơn Thái Lan 6%, Malaysia 12% và Singapore tới 300%.
Bên cạnh đó, hạ tầng giao thô;ng dù có sự nâng cấp và cải thiện nhưng chưa đáp ứng được nhu cầu vận chuyển nô;ng sản. Mất cân đối về khối lượng và loại hình, các loại nô;ng, lâm, thuỷ sản vẫn được vận tải chủ yếu bằng đường bộ. Các trung tâm logistics bắt đầu phát triển nhưng còn manh mún, chưa có tính kết nối. Doanh nghiệp cung ứng dịch vụ logistics hầu hết có quy mô; nhỏ thực hiện đơn lẻ từng khâu, khô;ng có sự gắn kết theo chuỗi. Đặc biệt, hệ thống logistics thương mại biên giới chưa phát triển đúng với tiềm năng và nhu cầu thực tiễn; chưa có hệ thốngkho ngoại quan phục vụ xuất khẩu.
Tại hội nghị bàn tròn về thiết lập chuỗi logistics nô;ng, lâm, thủy sản xuất khẩu diễn ra vào ngày 25/12/2023, Thứ trưởng Bộ Nô;ng nghiệp và Phát triển nô;ng thô;n Trần Thanh Nam cho rằng, những hạn ch?? trên là do thời gian qua Việt Nam chưa có chiến lược, quy hoạch phát triển logistics nô;ng nghiệp tầm nhìn dài hạn; thiếu chính sách hỗ trợ cho phát triển logistics phục vụ các vùng sản xuất, kinh doanh nô;ng nghiệp; chính sách phát triển các trung tâm liên kết nô;ng sản, trung tâm đầu mối nô;ng nghiệp mới chỉ trong giai đoạn thí điểm hoặc đề xuất xây dựng…
Để logistics là động lực thúc đẩy ngành nô;ng nghiệp phát triển, việc xây dựng và triển khai Đề án "Phát triển hệ thống dịch vụ logistics nâng cao chất lượng và năng lực cạnh tranh của nô;ng sản Việt Nam đến năm 2030" là rất cần thiết để giải quyết các điểm nghẽn hiện nay, góp phần khơi thô;ng luồng xuất khẩu nô;ng, lâm, thủy sản.
Bộ Nô;ng nghiệp đề xuất thực hiện 3 dự án: Thiết lập chuỗi logistics nô;ng, lâm, thủy sản đường bộ xuyên biên giới kết nối thị trường Việt Nam, Lào, Campuchia, Trung Quốc; thiết lập chuỗi hạ tầng logistics nô;ng, lâm, thủy sản xuất khẩu tích hợp thương mại điện tử và vận tải đa phương thức; thiết lập chuỗi logistics nô;ng, lâm, thủy sản đường hàng khô;ng kết nối thị trường ASEAN, Trung Quốc; trong đó chú trọng ứng dụng thương mại điện tử xuyên biên giới.
Thứ trưởng Bộ Nô;ng nghiệp và Phát triển nô;ng thô;n Trần Thanh Nam cho rằng việc thiết kế,
triển khai xây dựng các trung tâm logistics vùng đòi hỏi phải có sự nghiên cứu, đánh giá chi tiết
triển khai xây dựng các trung tâm logistics vùng đòi hỏi phải có sự nghiên cứu, đánh giá chi tiết
Việt Nam có 7 vùng kinh tế với điều kiện sản xuất, hạ tầng, nhu cầu kết nối thị trường khác nhau. Do đó, Thứ trưởng Trần Thanh Nam nhấn mạnh, việc xây dựng chiến lược mạng lưới các trung tâm logistics vùng có khả năng kết nối mới chỉ giải quyết được bài toán quy hoạch tổng thể, tạo cơ chế, chính sách đồng bộ hỗ trợ cả nô;ng nghiệp và logistics cùng phát triển. Tuy nhiên, việc thiết kế, triển khai xây dựng các trung tâm logistics vùng đòi hỏi phải có sự nghiên cứu, đánh giá chi tiết nhằm đảm bảo dự án mang lại hiệu quả thực tế, đáp ứng nhu cầu phát triển trong dài hạn./.
P.V